Rok 1945



Gruzy na ulicy Świerczewskiego


Wojska Pierwszego Frontu Ukraińskiego 14 lutego 1945 roku wyzwoliły Szprotawę. W maju pojawili się w Szprotawie pierwsi osiedleńcy pochodzący głównie z woj. Poznańskiego oraz powracający z niewoli i robót przymusowych.
W tym czasie przybył do Szprotawy Pełnomocnik Rządu na Obwód 37 (Szprotawski) – Leonard Dziak. Powołał on jeszcze w maju Stanisława Papieża do pełnienia obowiązków burmistrza Szprotawy. Protokolarne przejęcie miasta od komendantury radzieckiej nastąpiło 23 czerwca 1945 r. Szprotawę zamieszkiwało wówczas ok. 2000 Niemców (z 12000 przed wojną).

Równocześnie z pracą Pełnomocnika Rządu działania na odcinku gospodarczym rozwijała grupa KERM ( Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów) przybyła ze Stanisławem Stroemichem. Sekretarzem grupy operacyjnej był Marian Habich. Latem działa już Państwowy Urząd Repatriacyjny z mgr Janem Krawczykiem, Urząd Ziemski z Komisarzem inż. Tadeuszem Hippmanem i Urząd Akcyz i Monopoli z kierownikiem Tadeuszem Kolankiem. Swą działalność rozpoczyna też Delegatura Tymczsowa Zarządu Państwowego (z naczelnikiem mgr. Marianem Ostrowskim), Milicję Obywatelską organizowali Jan Adamczak i Franciszek Łowginus. Organizację pierwszej szkoły powierzono Zygmuntowi Walkowiakowi (szkoła przy pl.Ewangelickim). Wielkie zasługi dla szkolnictwa mają również Kunegunda Kochmańska, Stanisław Syrycki i wielu innych. W poł. 1945 powołano wójtów gmin:
Szprotawa – Józef Wilczyński
Przemków – Teodor Szwal
Małomice – Antoni Poetz
Borowina – Franciszek Kazubski
Bukowina – Franciszek Wawrzyniak
Leszno Górne – Stanisław Dorosz

Powstają organizacje społeczne, partie i stronnictwa. We wrześniu Urząd Pełnomocnika przeistacza się w Starostwo (Leonard Dziak- pierwszy starosta). Jesienią do Szprotawy dociera pierwszy zorganizowany transport repatriantów, których osadzono m.in. w Mycielinie i Długim.




Prace porządkowe w mieście


Miasto powoli wracało do życia. Pierwszy ślub polskiej pary odbył się 14 września (S. Stoemich i J. Dziak), 18 września rodzi się w mieście pierwsze polskie dziecko (Z. Łukaszewski). Pierwszy rok był pełen nadziei, niepewności i problemów. Mieszkańcom doskwierał brak żywności, lekarstw i bezpieczeństwa. Trwały prace nad odgruzowywaniem ulic i hal fabrycznych. Zniszczona wojną i obozami ludność chorowała. Jednak miasto zaczynało żyć. Otwarto pierwszy zakład – Milana, którym kierowała Anna Żerańska, zatrudniono 45 osób. Organizacją i działalnością Związków Samopomoc Chłopska zajmowali się m.in. J.Siara, J. Anioł, B. Borowska, J. Kosik. 18 IX powołano w Niegosławicach pierwszą Ochotniczą Straż Pożarną, w mieście powstawały cukiernie, herbaciarnie, restauracje i inne drobne zakłady. Do życia powróciła kolej, poczta, rozszerzano sieć dróg. Rolnictwo w powiecie pod koniec roku dysponowało 224 końmi, 50 wołami, 240 krowami oraz 8 traktorami. W grudniu Szprotawa liczyła 2546 mieszkańców, w tym 966 Polaków.
Nie sposób wymienić wszystkich pionierów odbudowy miasta, jednak jesteśmy Im winni pamięć i szacunek, temu właśnie ma służyć ten serwis.