Cechy były stowarzyszeniami wzajemnej pomocy i obrony w obrębie jednego rzemiosła. Inaczej nazywano je bractwami lub kompaniami. Kupców zrzeszały tzw. Gildie. Szprotawskie cechy istniały już pod koniec XIII wieku. Niestety nie zachowały się dokumenty z tego okresu. Udokumentowane źródła pochodzą z początków XVI stulecia.

Cechy posiadały swoje statuty i były organizacjami o silnym lobby w mieście. Najbardziej wpływową grupą zawodową w ówczesnej Szprotawie byli sukiennicy. W 1529 roku dzięki przywilejowi Ferdynanda otrzymali 2 miejsca w radzie miasta. Do dziś zachowały się księgi cechowe sukienników z lat 1545 – 1630. Na jej kartach widnieją nazwiska starszyzny cechowej, uroczystości, nadane dyplomy przebieg egzaminów cechowych, technologie i receptury, cennik usług oraz kary przewidziane za złamanie statutu lub niesolidną produkcję. W cechu bardzo często dochodziło do wewnętrznych konfliktów. Ich powodem były rozbieżne interesy mistrzów i czeladników (pracodawców i pracowników).

Silną pozycję w Szprotawie miał cech kowali i ślusarzy. Dokumenty z nim związane pochodzą z okresu od polowy XVI do poł. XIX wieku. Szprotawskie kowalstwo było powiązane z kopalnictwem rudy darniowej. Wiadomo, że pierwsza kuźnia usytuowana była za Bramą Żagańską. Niemal do końca XIX wieku do miasta należały kuźnie w Lesznie Górnym i Dziećmiarowicach. Rejestr cechowy z 1611 roku odnotowuje 26 mistrzów i 52 czeladników kowalskiego rzemiosła.

Liczącą się grupą zawodową byli także szprotawscy rzeźnicy. Tradycja głosi, że statut cechy rzeźników (1479) nadany został przez samego Jana II. Ów dokument jest jednym z najstarszych zachowanych do dziś szprotawskich dokumentów cechowych. Także liczny i wpływowy był cech piekarzy. Jego działalność jest dobrze udokumentowana. Zachowały się dokumenty od 1596 roku do lat 30 tych XX wieku.

Najstarszym szprotawskim cechem było Stowarzyszenie Piwowarów. Książe Konrad II już w 1304 roku przyznał warzelnikom wyłączność wyszynku piwa w obrębie 1 mili wokół miasta. Wiadomo także o istnieniu cechów: Garncarzy (1427); Szewców (1462); Garbarzy (1506); Powroźników (1717).

Wśród szprotawskich archiwaliów niemal zupełnie nie ma źródeł o jeszcze jednym licznym i wpływowym cechu – rybaków bobrzańskich. O tym jak wpływowe były organizacje cechowe świadczyć może fakt długości ich istnienia. Już w końcu XIX wieku podejmowano próby ograniczenia cechowych swobód. Jednak uchwała niemieckiego parlamentu z 1897 roku praktycznie nie była realizowana. Kres działalności szprotawskich cechów nastąpił w roku 1939. Władze III Rzeszy podporządkowały wszystkie cechy centralnie kierowanej Izbie Rzemiosł.